Standardy ochrony małoletnich w Ośrodku Pomocy Społecznej Gminy Łańcut

Jedną z nadrzędnych zasad wszystkich działań, które obowiązują w Ośrodku Pomocy Społecznej Gminy Łańcut  jest działanie w interesie dziecka i dla jego dobra, szczególnie w kontekście przeciwdziałania przemocy domowej. Każdy pracownik  Ośrodka w trakcie podejmowanych czynności służbowych i zawodowych ma na uwadze uwzględnienie potrzeb i bezpieczeństwa dziecka. Dzieci traktujemy podmiotowo i z szacunkiem. Każdy pracownik Ośrodka działa w ramach obowiązującego prawa, zarządzeń wewnętrznych oraz swoich kompetencji.

Niniejsza procedura określa najważniejsze zasady i założenia związane z zapewnieniem maksymalnego poziomu bezpieczeństwa małoletnich, będących podopiecznymi  Ośrodka Pomocy Społecznej Gminy Łańcut, a także gwarantujące najwyższy poziom ochrony małoletnich, na rzecz których realizowane są usługi świadczone przez Ośrodek, a w szczególności specjalistyczne usługi opiekuńcze na rzecz osób małoletnich, opieka wytchnienieniowa, a także asystent rodziny.

1. Słowniczek pojęć/objaśnienie terminów używanych w dokumencie Standardy ochrony małoletnich w Ośrodku Pomocy Społecznej Gminy Łańcut.

• Personelem lub członkiem personelu jest osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę, umowy cywilnoprawnej, a także wolontariusz i stażysta.
• Dzieckiem jest każda osoba do ukończenia 18-tego roku życia.
• Opiekunem dziecka jest osoba uprawniona do reprezentacji dziecka, w szczególności jego rodzic lub opiekun prawny. W myśl niniejszego dokumentu opiekunem jest również rodzic zastępczy
• Zgoda rodzica dziecka oznacza zgodę co najmniej jednego z rodziców dziecka/opiekunów prawnych. Jednak w przypadku braku porozumienia między rodzicami dziecka należy poinformować rodziców o konieczności rozstrzygnięcia sprawy przez sąd rodzinny.
• Przez krzywdzenie dziecka należy rozumieć popełnienie czynu zabronionego lub czynu karalnego na szkodę dziecka przez jakąkolwiek osobę, w tym członka personelu instytucji lub zagrożenie dobra dziecka, w tym jego zaniedbywanie.
• Dane osobowe dziecka to wszelkie informacje umożliwiające identyfikację dziecka.

2. Podstawa prawna.

2.1 Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy domowej (Dz.U. 2021, poz. 1248 ze zm.).
2.2 Ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. 2023, poz.  901, ze zm.).
2.3 Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 06 września 2023 w sprawie procedury „Niebieskie Karty” oraz wzorów formularzy „Niebieska Karta” (Dz. U. 2023, poz. 1870).
2.4 Ustawa z dnia 28 lipca 2023 r. o zmianie ustawy – Kodeks rodzinny i opiekuńczy oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. 2023, poz. 1606).
2.5 Ustawa z dnia 09 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz.U. 2023, poz. 1426 ze zm.)
2.6 Ustawa z dnia 10 maja 2018 r. o ochronie danych osobowych (Dz. U. 2019, poz. 1781 t.j.).
2.7 Konwencja o prawach dziecka (Dz. U. 1991, nr 120, poz. 526)
2.8 Konwencja o prawach osób niepełnosprawnych (Dz. U. 2012, poz. 1169).

3. Rozpoznawanie i reagowanie na czynniki ryzyka krzywdzenia dzieci.

• Pracownicy Ośrodka Pomocy Społecznej Gminy Łańcut posiadają wiedzę i w ramach wykonywanych obowiązków zwracają uwagę na czynniki ryzyka i symptomy krzywdzenia dzieci.
• W przypadku zidentyfikowania czynników ryzyka pracownik Ośrodka podejmuje rozmowę z opiekunami, przekazując informację na temat dostępnej oferty wsparcia i motywując ich do szukania dla siebie pomocy.
• Pracownicy Ośrodka monitorują sytuację i dobrostan dziecka.

4. Zasady zatrudniania pracowników/zleceniobiorców w Ośrodku Pomocy Społecznej Gminy Łańcut w celu ochrony dzieci przed krzywdzeniem.

4.1 Dyrektor Ośrodka Pomocy Społecznej Gminy Łańcut przed zawarciem stosunku pracy/ umowy cywilnoprawnej, niezależnie od terminu jej trwania:

1. 1. uzyskuje informacje czy dane osoby są zamieszczone w Rejestrze Sprawców Przestępstw na Tle Seksualnym z dostępem ograniczonym,
   2. wymaga od pracownika/ Zleceniobiorcy przedłożenia informacji z Krajowego Rejestru Karnego w zakresie przestępstw określonych w rozdziale XIX i XXV Kodeksu karnego, w art. 189a i art. 207 Kodeksu karnego oraz w ustawie z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii (Dz. U. z 2023 r. poz. 172 oraz z 2022 r. poz. 2600), lub za odpowiadające tym przestępstwom czyny zabronione określone w przepisach prawa obcego. Wykonanie powyższych obowiązków nie jest wymagane przed dopuszczeniem do działalności związanej z wychowaniem, edukacją, wypoczynkiem, leczeniem, świadczeniem porad psychologicznych, rozwojem duchowym, uprawianiem sportu lub realizacją innych zainteresowań przez małoletnich, lub z opieką nad nimi, członka rodziny małoletniego, lub osoby znanej osobiście rodzicowi małoletniego albo przedstawicielowi ustawowemu małoletniego, gdy jest ona wykonywana w stosunku do małoletniego dziecka, którego rodzic albo przedstawiciel ustawowy są dopuszczającymi do działalności.

4.2 Pracownik/Zleceniobiorca składa przed nawiązaniem stosunku pracy pisemne  potwierdzenie spełniania warunku:

1. 1. posiadania pełnej zdolności do czynności prawnych i korzystania z praw publicznych,
   2. że nie toczy się przeciwko kandydatowi postępowanie karne w sprawie o umyślne przestępstwo ścigane z oskarżenia publicznego lub postępowanie dyscyplinarne.

4.3 W przypadku zatrudniania osoby do pracy z dziećmi posiadającego obywatelstwo innego państwa jest on zobowiązany do złożenia przed zatrudnieniem informacji z rejestru karnego państwa, którego jest obywatelem, uzyskiwanej do celów działalności zawodowej związanej z kontaktami z dziećmi.

4.4  W przypadku, gdy prawo państwa, którego obywatelem jest osoba, o której mowa w pkt 3 nie przewiduje wydawania informacji do celów działalności zawodowej związanej z kontaktami z dziećmi, osoba ta przedkłada informację z rejestru karnego tego państwa.

4.5 W przypadku, gdy prawo państwa, z którego ma być przedłożona informacja, o której mowa w pkt 3-4, nie przewiduje jej sporządzenia lub w danym państwie nie prowadzi się rejestru karnego, osoba, o której mowa w pkt 4, składa pracodawcy oświadczenie o tym fakcie wraz z oświadczeniem, że nie była prawomocnie skazana w tym państwie za czyny zabronione odpowiadające przestępstwom określonym w rozdziale XIX i XXV Kodeksu karnego, w art. 189a i art. 207 Kodeksu karnego oraz w ustawie z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii oraz, że nie wydano wobec niej innego orzeczenia, w którym stwierdzono, iż dopuściła się takich czynów zabronionych, oraz że nie ma obowiązku wynikającego z orzeczenia sądu, innego uprawnionego organu lub ustawy stosowania się do zakazu zajmowania wszelkich lub określonych stanowisk, wykonywania wszelkich lub określonych zawodów albo działalności, związanych z wychowaniem, edukacją, wypoczynkiem, leczeniem, świadczeniem porad psychologicznych, rozwojem duchowym, uprawianiem sportu lub realizacją innych zainteresowań przez małoletnich, lub z opieką nad nimi.

4.6 Pracownik/ Zleceniobiorca przed rozpoczęciem realizacji usługi na rzecz małoletnich zobowiązany jest do zapoznania się ze standardami ochrony małoletnich obowiązującymi w Ośrodku Pomocy Społecznej Gminy Łańcut oraz polityką bezpieczeństwa przetwarzania danych osobowych.

4.7 Potwierdzenie zapoznania się z w/w dokumentami oraz oświadczenia o zobowiązaniu się do ich przestrzegania składane jest w formie pisemnej. (Załącznik nr 1)  

4.8 Dyrektor Ośrodka Pomocy Społecznej Gminy Łańcut umożliwia pracownikom udział w szkoleniach z zakresu ochrony dzieci przed krzywdzeniem (w tym identyfikowanie sytuacji stwarzających ryzyko krzywdzenia dzieci oraz symptomy krzywdzenia i plan wsparcia dziecka krzywdzonego).

5. Zasady zapewniające bezpieczne relacje między małoletnim a personelem Ośrodka Pomocy Społecznej Gminy Łańcut, a w szczególności zachowania niedozwolone wobec małoletnich.

• Personel Ośrodka mający bezpośredni kontakt z małoletnimi powinien wykonywać swoje zadania w sposób zapewniający poszanowanie praw osób trzecich, w szczególności praw dzieci, z szacunkiem oraz w sposób uprzejmy i kulturalny.
• Pracownicy są zobowiązani do utrzymania profesjonalnej relacji z dziećmi i każdorazowego rozważenia czy reakcja, komunikat, działanie wobec dziecka są adekwatne do sytuacji, bezpieczne, uzasadnione i sprawiedliwe wobec innych dzieci.
• Niedopuszczalne jest stosowanie wobec małoletnich jakichkolwiek form przemocy słownej, a tym bardziej fizycznej.
• Personel Ośrodka powinien zwracać uwagę na niepokojące zachowania małoletnich, które mogą świadczyć o ich krzywdzeniu i podjąć próbę kontaktu z małoletnim w przypadku powzięcia podejrzenia takiego krzywdzenia. Jeżeli małoletni próbuje nawiązać kontakt z pracownikiem, powinien on go wysłuchać i w miarę możliwości, uzyskać możliwie najpełniejszą informację o sytuacji małoletniego.
• Pracownikowi bezwzględnie zabrania się (pod groźbą sankcji karnych oraz sankcji wynikających z Kodeksu Pracy):
  • nawiązywać relacji seksualnych z małoletnim;
  • składać małoletniemu propozycji o charakterze seksualnym i  pornograficznym, w tym również udostępniania małoletnim takich treści;
  • proponować małoletnim alkoholu, wyrobów tytoniowych i innych używek.

6. Zasady i procedura podejmowania interwencji w sytuacji podejrzenia krzywdzenia lub posiadania informacji o krzywdzeniu małoletniego, a także składania zawiadomień o podejrzeniu popełnienia przestępstwa na szkodę małoletniego i zawiadamiania sądu rodzinnego.

• W sytuacji podejrzenia krzywdzenia lub posiadania informacji o krzywdzeniu małoletniego pracownik Ośrodka ma obowiązek niezwłocznego poinformowania Dyrektora o tym fakcie w formie ustnej, a także formie pisemnej, poprzez przedłożenie stosownej notatki służbowej.
• Przekazanie informacji, o której mowa w pkt 6.1. powinno nastąpić jeszcze w tym samym dniu, w którym pracownik powziął podejrzenie lub informację.
• Po przekazaniu informacji, o której mowa w pkt 6.1. do Dyrektora, osoba ta powinna w pierwszej kolejności ustalić czy zachodzą przesłanki uzasadniające wszczęcie procedury odebrania dziecka na podstawie 12a ustawy o przeciwdziałaniu przemocy domowej, a następnie ustalić jakie podmioty i instytucje powinny zostać poinformowane o podejrzeniu krzywdzenia małoletniego.
• Dyrektor powołuje zespół interwencyjny, który opracowuje plan działań mający na celu pomoc i objecie opieką małoletniego. Zespół składa się z Kierownika Działu Pomocy Środowiskowej Ośrodka, pracownika socjalnego nadzorującego teren, w którym dochodzi do podejrzenia krzywdzenia małoletniego, pracownika, który powziął podejrzenie lub uzyskał informację o krzywdzenia małoletniego oraz, w zależności od potrzeb, asystenta rodziny, psychologa, pedagoga, wychowawcy placówki opiekuńczo-wychowawczej.
• Jeżeli w wyniku ustaleń, o których mowa w pkt 6.3 i 6.4. zostanie ustalone, że zasadnym jest skierowanie do sądu rodzinnego wniosku, o którym mowa w art. 572 k.p.c. lub złożenie zawiadomienia o podejrzeniu popełnienia przestępstwa, Dyrektor Ośrodka niezwłocznie kieruje taki wniosek do właściwych organów.
• Z każdego zdarzenia wskazującego na zaistnienie krzywdzenia małoletniego, pracownik sporządza Kartę zdarzeń zagrażających dobru małoletniego. Wzór Karty stanowi Załącznik nr 2.
• Obowiązki określone w pkt 6.1-6.5 nie wpływają na obowiązek ewentualnego wszczęcia procedury „Niebieskie Karty.

7. Procedura wszczęcia procedury „Niebieskie Karty”

• Obowiązek wszczęcia procedury „Niebieskie Karty” i wypełnienia formularza Niebieska Karta A spoczywa na wszystkich pracownikach socjalnych i asystencie rodziny zatrudnionych w Ośrodku Pomocy Społecznej Gminy Łańcut.
• W przypadku powzięcia podejrzenia lub uzyskania informacji o krzywdzeniu małoletniego, które może wyczerpywać znamiona przemocy domowej w rozumieniu ustawy o przeciwdziałaniu przemocy domowej, pracownicy Ośrodka, o których mowa w pkt 7.1. mają obowiązek wypełnić formularz Niebieskiej Karty A niezwłocznie po powzięciu informacji o zaistnieniu ku temu przesłanek.
• Wypełniając formularz Niebieskiej Karty A pracownik Ośrodka stosuje zasady wynikające z przepisów ustawy o przeciwdziałaniu przemocy domowej oraz z rozporządzenia wykonawczego, w tym przekazuje osobie doznającej przemocy domowej formularz Niebieskiej Karty B.
• Po wypełnieniu formularza Niebieska Karta A pracownik wszczynający procedurę Niebieskie Karty ma obowiązek przekazać ten formularz do Przewodniczącego Zespołu Interdyscyplinarnego lub innego jego członka w terminie pięciu dni roboczych.

8. Zasady przeglądu i aktualizacji standardów.

• Niniejsze standardy podlegają weryfikacji raz na dwa lata pod względem zgodności z obowiązującymi przepisami prawa oraz ocenie ich merytorycznej przydatności.
• Weryfikacja dokonywana będzie przez Dyrektora Ośrodka Pomocy Społecznej Gminy Łańcut lub osobę przez niego wyznaczoną.
• Wśród pracowników raz na 24 miesięcy przeprowadzona będzie ankieta monitorującą poziom realizacji Standardów. Wzór ankiety stanowi Załącznik nr 3 do niniejszych Standardów.
• W wyniku weryfikacji sporządzany będzie raport ewaluacyjny, w którym wskazane są ewentualne sugestie i kierunki aktualizacji standardów.

9. Sposoby dokumentowania i zasady przechowywania ujawnionych lub zgłoszonych incydentów lub zdarzeń zagrażających dobru małoletniego.

• Wszelkie dokumenty (np. notatki służbowe, notatki z rozmów, kopie dokumentacji) przechowuje się zgodnie z Jednolitym Rzeczowy Wykazem Akt obowiązującym w Ośrodku Pomocy Społecznej Gminy Łańcut.

10. Zasady i sposób udostępniania rodzicom albo opiekunom prawnym lub faktycznym oraz małoletnim standardów do zaznajomienia się z nimi i ich stosowania.

• Niniejsze standardy podlegają opublikowaniu na stronie internetowej Ośrodka Pomocy Społecznej Gminy Łańcut oraz są wywieszone na tablicy ogłoszeń Ośrodka.
• Niezależnie od publikacji standardów w formie określonej w pkt 10.1, pracownik/zleceniobiorca Ośrodka realizujący usługi względem małoletniego przekazuje wersję zupełną niniejszych standardów rodzicom, opiekunom prawnym lub opiekunom faktycznym małoletniego, a osoby te potwierdzają na piśmie otrzymanie przedmiotowych standardów.
• Małoletnim, wobec których realizowane są usługi przez pracowników/zleceniobiorców Ośrodka otrzymują wersję niniejszych standardów, z zastrzeżeniem pkt 10.4.
• Jeżeli rozwój psychiczny małoletniego i stan jego zdrowia świadczą o ograniczonej możliwości zrozumienia założeń niniejszych standardów, pracownik/zleceniobiorca Ośrodka może zaniechać obowiązku wynikającego z pkt 10.3.

11. Zasady bezpiecznego korzystania z internetu.

• Na terenie Ośrodka Pomocy Społecznej Gminy Łańcut nie jest możliwy samodzielny dostęp dziecka do Internetu. Wi-Fi OPSGŁ chronione jest hasłem, które nie jest udostępniane.
• Komputery z dostępem do Internetu znajdują się w pomieszczeniach personelu merytorycznego i są zabezpieczone hasłem dostępu.
• W przypadku dostępu realizowanego pod nadzorem personelu ma on obowiązek informowania dziecka o zasadach bezpiecznego korzystania z Internetu. Dziecko nie ma samodzielnego dostępu do Internetu.
• Osoba odpowiedzialna za Internet zapewnia na wszystkich komputerach z dostępem do Internetu na terenie Ośrodka:
• oprogramowanie antywirusowe,
• oprogramowanie antyspamowe,
• firewall.
• Wymienione w pkt 11.4 oprogramowania są na bieżąco aktualizowane.

 12. Obszary w pracy, gdzie stosuje się zasady bezpiecznych relacji dorosły – dziecko.

• Zasady bezpiecznych relacji pomiędzy personelem a dziećmi stosuje się w szczególności w odniesieniu do osób w następujących obszarach:
• asystent rodziny, pracujący z rodzinami, zgodnie z art. 15 ust 1 ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej,
• pracownik socjalny realizujący zadania zgodnie z Ustawą o pomocy społecznej, Ustawą o przeciwdziałaniu przemocy domowej,
• wychowawcy Rodzinnego Klubu Wsparcia pracujący z dziećmi, realizatorzy zajęć mający bezpośredni kontakt z dziećmi oraz wolontariusze,
• realizatorzy specjalistycznych usług opiekuńczych,
• asystent Osobisty Osoby Niepełnosprawnej,
• opiekun świadczący usługi w ramach Programu Opieka Wytchnieniowa.

Załączniki:
Załącznik nr 1: Oświadczenie pracownika [PDF]
Załącznik nr 2: Karta zdarzeń zagrażających dobru małoletniego [PDF]
Załącznik nr 3: Monitoring Standardów– ankieta [PDF]
Załącznik nr 4: Zarządzenie 76/2023 w sprawie wprowadznia SOM w OPSGŁ [PDF]
Załącznik nr 5: Broszura informacyjna Standardu Ochrony Nieletnich [PDF]